Voor het ter beschikking stellen aan de wetenschap is een ondertekende verklaring met een dagtekening nodig. Die kan bij leven worden afgegeven bij de medische faculteit van een universiteit naar keuze. Deze verklaring moet door nabestaanden worden overgelegd, als aan de burgemeester van de woonplaats van de overledene toestemming wordt gevraagd tot ontleding. De huisarts krijgt een kopie. Thanatopraxie – een lichte vorm van balseming – is in Nederland voor iedereen toegestaan vanaf 2010 mits de conservering niet langer in stand blijft dan 10 dagen. Ook wordt er gebalsemd wanneer het lichaam naar het buitenland wordt getransporteerd of indien de overledene bijgezet dient te worden zoals leden van het Koninklijk Huis.
Er is volop discussie om de toegestane methoden van lijkbezorging uit te breiden met nieuwe alternatieven, die vaak milieuvriendelijker zijn en minder energie vergen, zoals oplossen van het lichaam (resomeren), een speciale bevriezingstechniek (cryomeren), elektrisch verassen (ecoleren) of het verwerken van het lichaam tot compost (humusatie).
Op zee geldt het zeerecht. Daar zijn voor de gezagvoerder van een zeeschip bijzondere voorschriften geldig, die zijn vastgelegd in een speciaal protocol dat is geënt op het Besluit op de lijkbezorging. Getracht dient te worden een lijk aan wal te brengen, maar als dat niet mogelijk is dan krijgt de overledene een zeemansgraf.
Als niemand initiatief neemt tot begrafenis of crematie van een stoffelijk overschot dan wordt de burgemeester verantwoordelijk voor de uitvaart. De gemeentelijke dienst die daarvoor is aangewezen, regelt de uitvaart in zo’n geval namens de burgemeester. Ook kan de gemeente in eerste instantie alleen de eerste verzorging (weghalen overledene en bewaren in een mortuarium) regelen. Er is dan even (een of enkele dagen) tijd voor het zoeken van nabestaanden, en/of hen te overreden de uitvaart te regelen. Die zijn daartoe niet verplicht. Als ze niet gevonden worden of weigeren, wordt de overledene gewoonlijk begraven in een algemeen graf. Indien zich tussentijds iemand meldt die wenst dat de overledene een ander graf krijgt, dan mag dat wettelijk, maar er is wel toestemming voor nodig van de beheerder van de begraafplaats.
Een aanvraag voor herbegraven moet via de officier van justitie en de burgemeester gedaan worden. Na de verplichte 10 jaar mogen de stoffelijke resten alsnog bijgezet worden in een eigen graf of worden gecremeerd.
De vergoeding voor een lijkschouwing door een behandelend arts wordt middels een visitetarief vergoed door de ziektekostenverzekeraar. De kosten voor de werkzaamheden van de gemeentelijk lijkschouwer zijn voor de gemeente.
De kosten van een uitvaart vormen een vordering op de nalatenschap. Deze kosten, indien de overledene geen begrafenisverzekering had, zijn preferent in overeenstemming met de omstandigheden van de overledene. Voor zover de uitvaartkosten buitensporig hoog zijn, hebben ze geen voorrang. Wanneer een derde een uitvaart regelt is hij als opdrachtgever jegens de begrafenisondernemer aansprakelijk voor de kosten, maar kan deze in overeenstemming met de rangorde verhalen op de nalatenschap. Deze derde is de gemeente wanneer niemand anders het initiatief neemt.
Wanneer de vordering niet inbaar is (niet toereikend, en geen erfgenamen die de (negatieve) nalatenschap aanvaard hebben) kunnen ze eventueel vallen onder onderhoudsplicht. Dit betekent dat de kosten verhaald worden op personen die deze onderhoudsplicht jegens de overledene zouden hebben, in praktijk vaak de ouders en kinderen, ook indien ze de erfenis verworpen hebben. Dit kan soms leiden tot situaties waarin iemand aangesproken wordt voor uitvaartkosten voor een familielid met wie hij in onmin leeft of van wiens overlijden hij of zij niet eens op de hoogte was.
Bron: Ministerie van Justitie, Ministerie van Binnenlandse zaken
Wilt u meer weten over de informatie? Neem dan contact met Nijkamp Uitvaartzorg op via telefoonnummer 0547-384008 of mail ons via info@nijkampuitvaartzorg.nl