Het maken van lawaai was één van de middelen om boze geesten te verjagen. Het vormt de verklaring voor het, vooral in vroeger eeuwen, dikwijls onbeheerste optreden tijdens sterfgevallen: Luid huilen, schreeuwen en luide rouwkreten roepen, het tegen elkaar slaan van allerlei voorwerpen. Het rond gaan met een ratel. Het bekendste is wel het luiden van klokken. Zo vindt men op veel begraafplaatsen een klokkenstoel.
De klokkenstoel als losstaand bouwwerk dankt zijn ontstaan waarschijnlijk aan het feit dat bepaalde gebieden te arm waren, of de gemeenschappen te klein, om een kerk te bouwen. Soms werd er een kerkje gebouwd zonder toren en werd de klok in een aparte klokkenstoel geplaatst. De klok had een driedelige taak. Zij riep de levende naar de kerk en zij beluide de doden en verdreef zo de boze geesten. Zo luid de klok als de dode van uit de kerk naar het graf wordt gebracht. Onder het luiden van de klok betreed men dan de begraafplaats.
Voor het hek van de begraafplaats staat dan de doodgraver de stoet op te wachten. In de provincie Friesland loopt men heden nog onder klokgelui een omgang rond de begraafplaats alvorens men de begraafplaats betreed. Rond de begraafplaats ligt dan een breed pad. Deze omgang noemt men de wandeling. En wordt afgelegd onder voortdurend klokgelui. Voorwaarde was wel dat de rondgang een gesloten cirkel maakte. Als de cirkel geheel voltrokken was betreed men de begraafplaats en ging men langs de kortste weg naar het graf. In het oorspronkelijk ritueel droeg men de dode 3 maal om de begraafplaats. En nog steeds luiden de klokken. Deze zullen pas stoppen als de dode in het graf is gelegd. Nu heeft men de tijd om nog een graf rede te houden. Hiermee is de dode op een zuivere manier te rusten gelegd. De doodgraver kan het graf sluiten en men vertrekt in stilte terug naar huis. Wetend dat de dode niets dan goeds bij zich heeft. De boze geesten zullen geen vat meer hebben
Men ziet het luiden van de klokken als een luchtzuivering, dat ook gebeurt bij het Sint-Thomasluiden tussen Kerstmis en Driekoningen. Zoals in Katlijk en Oudehorne, om de boze geesten te verjagen.
Evenals de begrafenisgebruiken uit de middeleeuwen het geval was , trachten de gereformeerde synodes ook het klokluiden tegen te gaan. Maar al in 1583 probeerde de staatskerkorde het bezwaar van het luiden te ontkrachten door te verklaren: “Het luiden van de klokken geschiedt om de overledene daarmee te helpen om zonder boze geesten te worden begraven. Maar ook voor hen die een overledene naar het graf brengen te laten weten hoe vergankelijk het leven wel niet is.” De kerk kon met deze uitspraak vrede hebben en het klokluiden bleef tot op de dag van vandaag.
Er zijn nog vele andere rituelen rond begraven die met lawaai hebben te maken. Dat kan zelfs heel mooi zijn. Maar daarover een volgende keer.
Dorpskerk Enter
De toren bestaat uit drie vierkante geledingen, bekroond door een achtkante ingesnoerde spits met galmgaten in de derde geleding. Bovenin de toren staat een klokkenstoel met klok van G. van Wou, gegoten in 1495. De diameter van de klok is 97,5 cm.
Bron: Geschiedenis van de laatste eer, Dorpskerk Enter
Nijkamp staat open voor rituelen die een uitvaart heel persoonlijk kunnen maken. Wilt u meer weten over de informatie? Neem dan contact met Nijkamp Uitvaartzorg op via telefoonnummer 0547-384008 of mail ons via info@nijkampuitvaartzorg.nl